In de ingebrekestelling van 26 mei 2000 van ons partnership haalde Christian Van Thillo alles uit de kast om zijn beslissing te verantwoorden. Hij beschuldigde mij van het ‘met de grond gelijk maken van Goedele Liekens’, het organiseren van een heksenjacht op een redacteur van Het Laatste Nieuws en het gebruiken van zijn directeur Eric Claeys als een ‘schietschijf’. Omdat loze beweringen niet volstonden, werden de violen gestemd tijdens een soort conclaaf van 8-9 juni 2001 onder het toeziend oog van Christophe Convent, secretaris-generaal en simultaan meesterschaker van De Persgroep.
Wat vooraf ging: In zijn requisitoir waarmee Christian Van Thillo eenzijdig ons partnership beëindigde had hij het over hoe hij zich vergist had in mij die hem ‘een formidabele expansie onder mijn enthousiaste leiding’ had beloofd. Hij had het over de resultaten van Sparta die ‘niet erg gunstig geëvolueerd’ waren. Hij had zich ‘oeverloos belachelijk’ gemaakt naar zijn collega’s en zijn bestuurders toe want het was dankzij mijn belofte dat hij de Raad van Bestuur zover had gekregen om met mij ‘ter wille te zijn’ en een nieuw ‘monstercontract’ te ondertekenen. De resultaten van Sparta vertelden een totaal ander verhaal. Ik was niet eens vragende partij. Het monstercontract was het gevolg van zijn woordbreuk en de impasse die hij erdoor creëerde.
Ik werd tijdens de arbitrage, een half jaar na de breuk, onverwacht geconfronteerd met drie getuigenissen: een van Hans Bourlon en Gert Verhulst van de Samson & Gert-strip, gedateerd op 8 juni 2001; een van Het Laatste Nieuws-journalist Marc Coenegracht, eveneens gedateerd op 8 juni 2001, en een van Goedele Liekens, gedateerd op 9 juni 2001. Alle verklaringen waren gericht aan Christophe Convent, secretaris-generaal van De Persgroep. Daarbij hoorde ook de belastende brief van VTM-directeur Klaus Van Isacker die hij op 17 februari 1997 aan Christian Van Thillo zou hebben gestuurd maar die ik pas in 2001, bijna vijf jaar later, voor de eerste keer te zien kreeg. En waarvan ik pas in 2014 vermoedde dat het om een schriftvervalsing zou gaan.
Het is het begin van de 21ste eeuw. Het is het tijdperk van de Generation X (geboren 1965-1980) en Generation Y (millennials, geboren vanaf jaren ‘80 tot begin 2000) die de tijdsgeest wereldwijd grondig zullen veranderen. De eerste tekenen van een leugen- en I-cultuur worden zichtbaar. De opeenvolgende ontwrichtende technologische innovaties van de personal computer en het worldwidewebb tot de zoekmachines (Google, Yahoo) maar vooral de (a)sociale media-platforms (Facebook in 2004, Twitter in 2006 nu X, Instagram 2010) en de IPhone (2007) veranderden compleet de manier van hoe we ons informeren en hoe we communiceren met elkaar. Het zorgde voor een mondiale omwenteling. Iedereen kon met een click opeens miljarden mensen bereiken. De traditionele pers, de vierde pijler en waakhond van de democratie kreeg het zwaar te verduren. Ze stonden erbij en keken er naar, en gingen teneinde raad het model overnemen. Ze werden medeplichtig, ‘collaborateurs ‘
De storytelling werd ons door de goeroes van Silicon Valley door de strot geduwd waarbij feiten en waarheidsvinding ondergeschikt of zelfs helemaal van geen belang meer zijn. Het is hun verdienmodel. Het organiseert met zijn algoritmes het extremisme en de polarisatie van de samenleving wat de voortrekker ervan Mark Zuckerberg eufemistisch engagement heet. Dat engagement heeft alleen tot doel de gebruikers/consumenten zo veel en zo lang mogelijk op hun platforms bezig te houden om zoveel mogelijk informatie, data, van elk individu te verzamelen en op te slaan.
Onze levens zijn een onuitputtelijke en kosteloze bron van informatie, dat hebben ze goed begrepen. Data zijn het nieuwe goud dat aan adverteerders verkocht wordt voor veel geld. Het ontwrichtende impact van de laisser faire attitude van overheden en van ons allemaal op de maatschappelijke bedrijvigheid en op elk individu begint zich pas nu goed af te tekenen in de Westerse democratieën. Ze dreigen eraan ten onder te gaan.
In 1993 verwerf ik via licentiehouder Belgian Merchandising Company (BMC) van Johan Casselman de exclusieve publicatierechten voor onbepaalde duur van de Samson & Gert-stripalbums. Het eerste album ‘Wat is dat hier, zeg!’ verscheen in 1993. De strip was het werk van Hans Bourlon, Gert Verhulst en Danny Verbiest. Studio 100 bestond nog niet en zou pas in 1996 worden opgericht.
Samson & Gert was een kinderstrip in een kleurrijke en figuratieve tekenstijl waarin het Samson & Gert-duo, omringd door een bonte bende van uitvergrote dorpspersonages, de dolste avonturen beleefde. De drie creatieve breinen achter de strip waren eerder toevallig op het idee gekomen om tv-omroeper Gert Verhulst van de toenmalige BRTN samen met de fictieve hond Samson de programma’s te laten aankondigen. Het tv-koppel Samson & zijn baasje Gert was een gouden match. Ze werden larger than life, en dat verklaart waarom dat simpel idee de fundering werd van een multinational.
Samson was het geesteskind van Danny Verbiest. Hij was een populaire poppenspeler, tekenaar, acteur en scenarist. TV-werk was niet nieuw voor hem. Van 1983 tot 1993 presenteerde hij op de openbare omroep het knutselprogramma Kameleon waarin hij spelenderwijs kinderen leerde de gekste dingen knutselen. Hij leende vanaf het begin zijn stem aan Samson tot hij in 2005 om gezondheidsredenen de fakkel doorgaf.
De Samson & Gert-strip verscheen op de voorlaatste pagina van Dag Allemaal, een koopargument voor de gezinnen met kinderen. Het immense succes van Dag Allemaal, meer dan 330.000 verkochte exemplaren op dat moment, zorgde ervoor dat de kersverse Samson & Gert-strip in de kortste keren erg populair werd.
In 1994 had ik bij Johan Casselman van licentiehouder BMC het idee aangekaart om met Sparta het weekblad Samson & Gert-weekblad te creëren. Hij verwees mij door naar Hans Bourlon en Gert Verhulst met wie ik mijn voorstel een tweetal keren besprak. Ze reageerden enthousiast. Er werd een summier financieel plan opgemaakt - het aantal pagina’s, startoplage, verkoopprijs - en de contouren van onze samenwerking. Het document werd goedgekeurd en geparafeerd door Hans Bourlon. Het weekblad zou uitgegeven worden door een joint venture van BMC-Bourlon/Verhulsf en Sparta. De commerciële vooruitzichten zagen er schitterend uit.
In oktober 1995 verscheen in Dag Allemaal een vierdelige reeks over mogelijk gesjoemel met contracten bij de toenmalige BRTN. Ze werd geschreven door Johan Verstraete. Een aflevering ging over de manier waarop Hans Bourlon, een werknemer van de openbare omroep, en freelancers Gert Verhulst en Danny Verbiest het succesrijke duo Samson & Gert privé in handen hadden gekregen. Ze hadden de populaire hond Samson en zijn baasje kunnen creëren en ontwikkelen met de financiële middelen en binnen de professionele omgeving van de BRTN. Zelfs in het parlement werden er vragen over gesteld. Moest de BRTN blijven investeren in nieuwe gezichten en nieuwe projecten als anderen daarna met het succes gingen lopen zonder dat de openbare omroep deelde in de opbrengsten? Het is een oud zeer.
Johan Verstraete had uitstekend werk geleverd. Hij had zeer uitvoerig met Bourlon en Verhulst gesproken. Al waren ze niet opgetogen met zijn onderzoek ze bleven sportief en correct en antwoordden op al zijn vragen. Nadat ze de tekst van het artikel hadden nagelezen evenals hun reacties, parafeerden ze elke pagina.Ze hadden de beschuldigingen accuraat weerlegd. Na de publicatie kwam er van hen geen enkele reactie. Ook het plan om samen het Samson & Gert-weekblad uit te geven, werd niet in vraag gesteld.
En dan, vier maanden na de publicatie van het artikel, werd door BMC in opdracht van Hans Bourlon ons langlopend contract eenzijdig verbroken. De Samson & Gert-strip mocht niet langer door Dag Allemaal gepubliceerd worden. De strip verscheen enkele weken later onaangekondigd gelijktijdig in de weekendkrant van Het Laatste Nieuws, en vanaf 1996 exclusief in de krant.
Ik ga niet uitweiden over de komedie die hierover werd opgevoerd door commercieel directeur Eric Claeys die in alle toonaarden ontkende dat hij achter de schermen de aanstoker was geweest om de Samson & Gert-strip naar Het Laatste Nieuws te halen. De briefwisseling die hierna volgt, zegt genoeg. De verklaring van Bourlon en Verhulst, op vraag van Christophe Convent, rammelde langs alle kanten, met als enig doel het gesjoemel van Eric Claeys toe te dekken.
Ik had op dat moment zowel BMC, Hans Bourlon en Gert Verhulst en Het Laatste Nieuws kunnen vervolgen voor inbreuk op de exclusieve publicatierechten van Dag Allemaal. Het was te absurd voor woorden. Ik slikte dan maar de zoveelste bittere pil in. Ik zou pas op 14 oktober 2010 definitief uitsluitsel krijgen van wat er echt was gebeurd achter de schermen. Johan Casselman van BMC was uiteindelijk bereid zijn versie van de feiten te geven. Niet dat zijn verklaring nog enige rol van betekenis kon spelen in de voortslepende procedure tussen mij en De Persgroep. Het was voor mij en de redactie van Dag Allemaal belangrijk om aan te tonen op basis van feiten hoe gedurende vele jaren ons succes in eigen huis werd beneden en gesaboteerd.
‘Geachte Heer, Wij verwijzen naar ons recent gesprek met betrekking tot de verklaringen van de Heer Van Liefferinge in de Financieel Economische Tijd van 6 mei 2000. Zonder in het geschil tussen de Heer Van Liefferinge en de nv Sparta verwikkeld te willen geraken, staan we er nochtans op volgende bemerkingen te formuleren:
1. In tegenstelling tot wat de Heer Van Liefferinge insinueert, heeft de opstart van de Samson-krant in Het Laatste Nieuws niets van doen met de beëindiging van de Samson-strip in Dag Allemaal;
2. De Samson-krant is immers een initiatief van toenmalig Het Laatste Nieuws-hoofdredacteur Marcel Wilmet, nadat gebleken was dat de heer Van Liefferinge geen interesse meer had voor de uitgave van een apart Samson-magazine door Sparta; in onze ogen was er dan ook geen bezwaar om deze krantenbijlage parallel te laten lopen met publicatie van de Samson-strip in Dag Allemaal.
3. Ingevolge de publicatie in oktober 1995 van een lasterlijk artikel in Dag Allemaal, hebben wij evenwel beslist om de publicatie van de Samson-strip in dit weekblad te beëindigen na afloop van het stripverhaal in 1996;
4. De herhaalde pogingen van de heer Claeys om ons op deze beslissing te doen terugkomen, hebben er enkel toegeleid dat de daaropvolgende strip toch nog in Dag Allemaal is kunnen verschijnen, te meer de Heer Van Liefferinge de teruggave weigerde van het materiaal dat nochtans onze eigendom was;
5. In tegenstelling tot wat de heer Van Liefferinge beweert, heeft de heer Claeys ons nooit beloofd dat er in Het Laatste Nieuws geen negatieve kritiek meer op ons bedrijf zou verschijnen.
Wij hielden eraan u deze bemerkingen over te maken omdat de heer Van Liefferinge, door zijn uitlatingen eens te meer ons imago en dat van ons bedrijf in diskrediet heeft gebracht. Weet immers dat ten gevolge van voornoemd artikel in Dag Allemaal de Raad van Bestuur van de toenmalige BRTN een grondig intern auditonderzoek heeft laten uitvoeren. Na kennisname van dit auditrapport, heeft de RVB van de BRTN, het niet nodig geacht enige blaam, laat staan een sanctie uit te spreken. Met voorname achting,’. Gert Verhulst, Hans Bourlon.
Johan Casselman maakte in een gedetailleerd verslag brandhout van de verklaringen van Bourlon en Verhulst. Hij bevestigde om te beginnen dat er in 1994 nog altijd zeer concrete plannen waren om een Samson & Gert-weekblad te maken, in samenwerking met Dag Allemaal/Sparta. De prognoses voor het weekblad waren schitterend voor alle betrokken partijen. Johan Casselman beschreef uitvoerig hoe een en ander echt was gegaan:
‘Dan bleek dat de heer Eric Claeys, eveneens lid van het directiecomité van Sparta en verantwoordelijk voor de krantenafdeling van De Persgroep, in strijd met de exclusiviteitsovereenkomst waarover zowel uzelf (in naam van Dag Allemaal/Sparta) als ik (in naam van BMC-group, in haar relatie met Bourlon, Verhulst,Verbiest) beschikten, een loopje nam met de informatie die hij verwierf. De heer Claeys sloot immers rechtstreeks een overeenkomst met de heren Bourlon, Verhulst en Verbiest, voor de uitgifte van een Samson-krantje in Het Laatste Nieuws, waarin de Samson-strip zou verschijnen, in weerwil van de exclusieve overeenkomst waardoor die eigenlijk alleen in Dag Allemaal mocht verschijnen.
In de loop van de maand september 1995 vernam ondergetekende dat Dag Allemaal bezig was met een artikelenreeks over mogelijke misbruiken bij de toenmalige BRTN, en dat ik benaderd zou worden door Johan Verstraete, onderzoeksjournalist van Dag Allemaal. Zowel ondergetekende als de heren Bourlon, Verhulst en Verbiest hebben dan inderdaad uitgebreid hun medewerking kunnen verlenen en de posities kunnen toelichten.
De heer Bourlon heeft dan in februari 1996 mij geïnformeerd c.q. opgelegd de exclusieve voorpublicatie van de Samson-strip in Dag Allemaal stop te zetten als gevolg van de publicatie van het artikel in Dag Allemaal van oktober 1995. U en Dag Allemaal hebben dat bevel naast zich neergelegd, gezien het exclusieve voorpublicatierecht waarover u en Dag Allemaal beschikten. U kon nog verder publiceren omdat u reeds in het bezit was van het artwork van de nieuwste strip.
Vanaf maart 1996 (binnen de exclusiviteitsperiode van BMC-Group dus!) is 'Het Laatste Nieuws' zonder het akkoord van BMC-Group (nochtans het exclusieve licentieagentschap van Samson & Gert!) gestart met de uitgave van het 'Samson- krantje'. In een rechtstreekse samenwerking met de heren Bourlon, Verhulst en Verbiest.
BMG-Group was niet langer in de mogelijkheid om nog artwork aan te leveren aan u, (ondanks het exclusieve voorpublicatie-recht), want BMC-Group was hiervoor afhankelijk van de heer Bourlon. Hieruit blijkt dat de heer Claeys zich hoegenaamd niet heeft ingespannen om de heren Bourlon en Verhulst te doen terugkeren op hun beslissing wat de legitieme voorpublicatie in Dag Allemaal betreft, wel integendeel.’
De conclusie van Casselman was duidelijk:
‘Het was Claeys er alleen om te doen de succesvolle samenwerking Dag Allemaal/Samson & Gert op te blazen ten voordele van Het Laatste Nieuws en dat er op onrechtmatige manier een einde werd gemaakt aan het exclusieve voorpublicatie recht van de Samson-strip in Dag Allemaal(...) In het schrijven van de heren Bourlon en Verhulst dd. 8 juni 2001 wordt gesteld dat de Samsom-krant een initiatief zou zijn geweest van toenmalig hoofdredacteur van Het Laatste Nieuws, de heer Marcel Wilmet. Dit is pertinent onjuist.”
Marcel Wilmet bevestigde mij deze gang van zaken. De koehandel rond de Samson-strip was volledig zonder zijn medeweten gebeurd.
Johan Casselman voegde tot slot nog het volgende toe over de artikelenreeks van Johan Verstraete in Dag Allemaal:
‘Voor zover er al sprake zou geweest zijn van enige laster of eerroof werd elke partij op voorhand in de gelegenheid gesteld de eigen positie toe te lichten. Dit lijkt me een correcte manier van journalistiek. Vincit omnia veritas. Vanuit deze overtuiging dient dit schrijven opgevat te worden. Hoogachtend.’ Johan Casselman
Mijn instinctieve vermoeden werd dus na zoveel jaren bevestigd. Eric Claeys had Hans Bourlon en Gert Verhelst overtuigd om het exclusiviteitscontract van Dag Allemaal eenzijdig te verbreken omwille van een artikel in het blad. Bourlon en Verhulst verwarden redactionele onafhankelijkheid met zakelijke schatplichtigheid. In interviews en in een column in De Tijd had Hans Bourlon het graag en vaak over de fair play van het zakendoen.
Ik belde tekenaar Marec, de huiscartoonist van Het Nieuwsblad. Ik vroeg hem of hij in de toekomst Dag Allemaal met zijn kritische cartoons wou opvrolijken. Hij ging akkoord nadat ik hem op zijn vraag had verzekerd dat er geen enkel onderwerp taboe was en dat hij zijn kritische kijk op de samenleving vrij en onafhankelijk zou kunnen geven. Het was geen echt alternatief voor de kinderstrip maar het was de snelste manier om op zo’n korte tijd een leuke afsluiter voor het blad te vinden. Marec deed dat schitterend, en tot op vandaag, met ‘De week van Marec’ op de pagina waar voordien de strip van Samson & Gert had gestaan.
Met het slotwoord van Johan Casselman vincit omnia veritas ben ik het niet meer eens: de waarheid overkomt niet alles. Maar ik blijf wel geloven in het Oosterse spreekwoord: ‘waarheid kan worden bedekt, maar sterft niet’.
Volgende keer: De heksenjacht op de primeur-dief
Lees ook: PERS IN ADEMNOOD, MEDIA DOODZIEK (6) of de homepage Man bijt media
#MediaSabotage #DagAllemaal #SamsonEnGert #DePersgroep #Persvrijheid